آسیب‌شناسی معنویت خردگریز و تبیین هم‌گرایی عقلانیت و معنویت در عرفان علوی

نویسندگان

  • بصراوی, مطهره
  • یعقوبیان, محمد حسن
چکیده مقاله:

چکیده: جدال‌های تاریخیِ فلاسفه و عرفا در فرهنگ‌ها، به‌تدریج مسئله‌ای به‌نام ناسازگاری عقل و عشق را در ذهن‌ها به‌یادگار گذاشته است؛ در امتداد همین تفکر که درگذشته توسط صوفیه ترویج می‌شد، گروهی در جریان‌های معرفتی امروزی، از معنویت بدون عقلانیت سخن می‌گویند. برخی گرایشات عرفان‌های نوظهور مانند کریشنا مورتی، اشو و برخی جریانات روشنفکری جدید، در همین راستا قابل ارزیابی هستند. این مقاله بر آن است تا نشان دهد در عرفان امام علی علیه‌السلام این دو ساحت به‌ سازگاری رسیده و دارای هم‌زیستی معرفتی‌اند. چنان‌که پس از تأیید ارزش شناختی عقل و قلب در هندسه معرفتی عرفان علوی، مشخص می‌شود که عقل در استشراق قلب و قلب در استدراک نورانی عقل دخیل و تأثیرگذار است. نقش اول عقل به‌عنوان مقدمه‌ای بر سلوک معنوی و مشاهدات قلبی است که عقلی اعم از عقل کسبی و دفائن فطری می‌باشد و نقش دوم آن، عقل به‌اعتبار تبعیت قلب و استدراک حضوری حقایق نورانی است. و نقش سوم آن به‌عنوان شاخصی در رعایت اقتصاد و اعتدال سلوک و تبیین و تفسیر پسینی مشاهدات عرفانی است. ازاین‌رو جریانات مختلفی که علی‌رغم تنوع ظاهری، به‌نحوی معنویت و عرفان گسسته از عقلانیت و خردگریزی را دنبال می‌کنند در مدار دافعه عرفان علوی قرار می‌گیرند.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

تأملی بر تبیین مفهومی معنویت در نظریه عقلانیت و معنویت با نگاهی به معنویت قدسی

پردازش معنویت به منظور ارائه آن در عرصه‌های مدیریتی، امری ضروری است. در این باره پروژه‌ای با نام «عقلانیت و معنویت» ارائه شده است که دارای چالش‌های متعدد صوری و نظری است. این مقاله ضمن ارائه تعاریف و تبیین‌های ایشان از معنویت، با ‌نگاهی به معنویت قدسی، چالش‌های یادشده را آشکار کرده و روشن ساخته است که تبیین معنویت، جز با مراجعه به داده‌های وحیانی، ساختاری قابل دفاع پیدا نمی‌کند.

متن کامل

تحلیل نظریه عقلانیت و معنویت

نسبت دین و تجدد یکی از موضوع‌های مهم عرصه دین‌پژوهی است. از مهم‌ترین نظریاتی که در این زمینه مطرح شده، نظریه عقلانیت و معنویت مصطفی ملکیان است. این نظریه با محوریت بخشیدن به مؤلفه‌های اجتناب‌ناپذیر تجدد به مواجهه با دین سنتی می‌رود و ضمن مقایسه این مؤلفه‌ها با ویژگی‌های اصلی دین سنتی، حکم به تعارض میان این دو کرده، فهم سنتی از دین در جهان مدرن را، کارآمد نمی‌داند. در جنبه ایجابی، این نظریه، فهم...

متن کامل

عقلانیت و معنویت: مبانی و اهداف

«عقلانیت و معنویت»، نظریه‎ای است در ادامة معنویت‎گرایی غرب که برای پر کردن خلأ معنوی ناشی از «مدرنیزم» به وجود آمده است. هدف این نظریه کاهش درد و رنج بشر است که تنها با جمع میان عقلانیت و معنویت که از تلفیق مدرنیزم و دین ایجاد شده است، محقق می‎گردد. اصل بودن عقلانیتِ ابزاریِ استدلال‎گر در این نظریه به‎دلیل اساسی بودن آن در مدرنیزم است. معنویت نیز به‎کاربستن عقلانیت و یا دین شخصی‎شده‎ای است که از ...

متن کامل

ضعف ساختاری نظریه عقلانیت و معنویت

نظریه عقلانیت و معنویت تلاش دارد با پیوند میان معنویت و عقلانیت، رنج‏های بشری را چاره کرده، آرامش برای انسان هدیه آورد؛ هدفی که دین را- به جهت ناتوانی از شناخت رنج‏های اصلی بشر و راه علاج آنها در دنیای معاصر- از تأمین آن ناتوان دیده، معنویت را در عصر حاضر جایگزین مناسب آن می‏داند. این رویکرد به عنوان یک نظریه طبعاً باید از چارچوب و ساختار صحیح برخوردار باشد و تأکید زیاد نظریه‎<...

متن کامل

عقلانیت و معنویت سبک ساز زندگى اسلامى

در اسلام، اصل و اساس دیندارى به چگونه زیستن است. از همین رو، در این مکتب، چگونه زیستن با تمام زوایا، به روشنى بیان شده است. مقام معظم رهبرى با سوق دادن اذهان و افکار به موضوع سبک زندگى اسلامى، در حقیقت خواست تا گفتمانهاى دینى - اسلامى ناظر به واقعیتهاى زندگى و با ایده چگونه زیستن انسان مسلمان شکل بگیرد و بحثها در چنین فضایى اتفاق بیفتد. تفکرات ذهنى و مجرد به تفکرات عینى و وجودى بدل گردد، تا امت...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 0  شماره 18

صفحات  0- 0

تاریخ انتشار 2018-10

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

کلمات کلیدی

کلمات کلیدی برای این مقاله ارائه نشده است

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023